Op een koude winderige avond eind november 2023 ontmoeten we de oprichters van het Jane Goodall Instituut Nederland. Op 15 januari 1998 om precies te zijn, zetten zij hun handtekening onder de statuten en was de oprichting een feit. Daarmee kwam de wens uit van Jane Goodall om ook in Nederland een afdeling van haar stichting te hebben. Professor en primatoloog Jan van Hooff was de allereerste voorzitter.
Jane Goodall Institute
Bijna 50 jaar geleden, in 1977, richtte Dr. Jane Goodall het Jane Goodall Institute op; een stichting ter bescherming van chimpansees en hun leefgebieden in samenwerking met de lokale gemeenschappen in Afrika. Nadat Jane getuige was geweest van de kale heuvels rondom Gombe National Park in Tanzania, richtte ze deze organisatie op. Inmiddels is de stichting in meer dan 34 landen aanwezig en groeit nog steeds.
Met financiële hulp van filantroop en filosoof Fred Matser ging het Jane Goodall Instituut Nederland (hierna: JGI NL) van start. Fred was op een congres bevriend geraakt met Jane Goodall en wilde graag helpen om ook in Nederland een Jane Goodall Institute op te richten. Op advies van Jane Goodall heeft hij Jan van Hooff, Marvin Egberts en Roy Borghouts gevraagd om samen het allereerste bestuur van JGI NL te vormen.
Eind november vorig jaar kwamen onze drie oprichters samen met de huidige voorzitter van JGI NL, AdJan Brouwer, ter ere van dit 25 jarig bestaan. Samen haalden ze mooie herinneringen op, spraken ze over Jane’s inspiratie en hoe zij zelf hoop houden.
De avond eind november 2023 waar het allereerste bestuur samenkwam ter ere van ons 25 jarig bestaan.
Foto: Lennart Stolte
Jan van Hooff over hoe het ooit begon
Hoe werd het eerste JGI NL bestuur gevormd?
Jan van Hooff (87) vertelt: “Ik ken Jane Goodall al vanaf dat we allebei twintigers waren. Echt uit de begintijd dus. We hielden op hetzelfde congres onze eerste toespraak met de bevindingen van onze onderzoeken onder primaten. Dat was in London, op een internationaal wetenschappelijk congres van de London Zoological Society, een wetenschappelijke club met leden die behoren tot de hogere regionen van de Britse samenleving. Niet zelden voeren ze de titel “sir” of “lord”. Die keer in december 1961 ging het over onderzoek naar primaten”.
Voor zowel Jan als Jane was dit de eerste keer dat ze hun onderzoeksresultaten presenteerden aan een groter publiek. Voor allebei de vuurdoop en heel spannend. “Niemand kende haar en ze verbijsterde iedereen met haar ontdekkingen dat ze had gezien dat chimpansees vlees eten en dat ze gereedschap maken. Haar resultaten waren revolutionair!” Niet lang na deze voordracht promoveert Jane in Oxford. Zonder dat ze een masterstudie heeft gedaan, een zeldzaamheid. Daarna zet Jane haar werk in Afrika voort.
Nog voor de oprichting van JGI NL had Jan van Hooff ervoor gezorgd dat Jane een eredoctoraat kreeg op de universiteit van Utrecht. “Het was in 1994. Jane gaf haar speech in de Domkerk in Utrecht. Tijdens het diner met hoogleraren deed Jane haar welbekende groet van de chimpansees. Ik stond ook op en deed mee. Je had de gezichten van de aanwezigen moeten zien”. Vier jaar later belt Fred Matser Jan van Hooff met de vraag of hij wil helpen het JGI NL op te richten.
Gombe, Tanzania
Marvin Egberts kende de broer van Hugo van Lawick (wijlen Jane’s echtgenoot) goed en werd door hem in contact met Jane Goodall gebracht. Marvin wilde namelijk heel graag onderzoek in Afrika doen en is toen in 1992 een aantal weken in Gombe, Tanzania geweest. Ook heeft hij een aantal weken in de chimpansee-opvang in Burundi mee gewerkt en heeft daar ook zelf ontdekkingen gedaan.
Marvin: “Die reis heeft veel impact op mij gehad en ik ben daarna altijd actief gebleven in de natuurbescherming. In 1998 werd ik door Fred gevraagd om te helpen JGI in Nederland op te richten en ik aarzelde dan ook geen moment om ja te zeggen”.
Roy Borghouts is al sinds hij heel klein was altijd in de weer met dieren en had het interview van Ivo Niehe met Jane Goodall op televisie gezien. Het toeval wilde dat zijn vader net naast Jane in het vliegtuig had gezeten en haar contactgegevens had gekregen.
Roy: “Ik heb toen een brief naar Jane geschreven met de vraag of ik iets in Afrika kan doen. Ik ben toen ook in Gombe, Tanzania geweest, al was Jane er toen helaas niet. Maar de vriendschap is gebleven en ook ik werd door Fred Matser gevraagd het eerste bestuur te vormen”.
En zo is het gekomen. 15 januari 1998 zijn de originele statuten getekend met Jan van Hooff als de eerste voorzitter.
Van 1998 tot 2023: 25 jaar JGI Nederland
Van links naar rechts: Roy Borghouts, Marvin Egberts, AdJan Brouwer & Jan van Hooff
Foto: Lennart Stolte
Hoe bekend was Jane eind jaren negentig in Nederland?
Je zou denken dat Jane Goodall nog helemaal niet zo bekend was in Nederland, maar het tegendeel bleek het geval. Door het interview van Ivo Niehe op televisie hadden veel mensen al van Jane gehoord. Alleen was er in die tijd veel minder aandacht voor natuurbescherming, biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Roy: “In die begintijd speelde het thema mens-dier-milieu nog heel weinig in Nederland. Het lag er een beetje aan in welke kringen je je bewoog. Dat is nu natuurlijk wel anders geworden.”
Hoe zagen de eerste jaren van de stichting eruit?
Marvin: “De eerste jaren organiseerden we regelmatig een fundraising avonden of diners met Jane Goodall en bekende Nederlanders. Ook waren er regelmatig lezingen die inkomsten opbrachten door de boek- en t-shirt verkoop. Jane was bekend en geliefd in Nederland! Ons eerste echte project was een Roots & Shoots project op de American School in Rotterdam. Jane heeft daar toen ook nog een lezing gegeven. Op een gegeven moment hebben we een zolderkamertje gehuurd in Deventer en was het eerste kantoor een feit!”
Wetenschappelijke visionair Jan van Hooff: “Het bijzondere aan Jane Goodall is, is dat ze wereldwijde bekendheid geniet en tot de groten der aarde behoort. En toch heel bescheiden is gebleven. Dat is haar kracht! Ze heeft het vermogen om gewoon met iedereen om te gaan alsof ze ieders gelijke is. En zo presenteert ze zich ook. Jane heeft ons vooral laten zien dat je als wetenschapper visionair kunt zijn!”
Over Hoop
We hebben alledrie de oprichters en onze huidige voorzitter AdJan Brouwer gevraagd naar hun inspiratie en hoop door Jane. Daar is dit mooie filmpje van gemaakt: